Leesjury-start experimenteert verder met jongste kleuters
Vorig leesjaar lanceerde Iedereen Leest onder de naam ‘Leesjury-start’ een pilot om de Leesjury ook bij de jongste kleuters tussen 2,5 en 4 jaar te introduceren. Bij haar veertigste verjaardag, in 2022, breidde de Leesjury al uit met een groep 7, voor jongeren vanaf 16 jaar. Maar Iedereen Leest hoorde ook veel stemmen opgaan van leerkrachten, bibliotheekmedewerkers en ouders die nood hebben aan een interessant aanbod voor de jongste kleuters. De hoogste tijd dus om te onderzoeken of we aan de huidige ondergrens van 4 jaar ook een extra leeftijdsgroep kunnen toevoegen. Die groep noemden we Leesjury-start en we zijn intussen in het 2e jaar van het piloottraject aanbeland. Tijd voor een update over onze bevindingen tot hiertoe!
Kleinschalig proeftraject
Op het samen (voor)lezen van verhalen en erover praten – het basisconcept van de Leesjury - staat natuurlijk geen leeftijd. Lezen in een doorgaande lijn aanmoedigen behoort dan ook tot de kern van de werking van Iedereen Leest. Vooral voor het luik van het stemmen – ook een vast ingrediënt van de Leesjury- werd gekozen voor een pilot, zodat we kunnen onderzoeken of ook dit haalbaar is bij de jongste kleuters.
Via dit proeftraject onderzoeken we samen met de deelnemende bibliotheekmedewerkers en leraren hoe een leesgroep bij deze jonge leeftijd het best werkt en welke ondersteuning zij nodig hebben. Het proeftraject loopt over drie jaren. Tijdens het eerste pilootjaar (’23-’24) startten we bewust kleinschalig en engageerden 25 scholen en bibliotheken zich om mee te doen (en via de bibliotheken nog extra scholen). In totaal brachten bijna 1.000 jonge kleuters hun stem uit! Nu zijn we in het tweede jaar van de pilootfase aanbeland.
Boekenselectie
In het eerste pilootjaar gingen de deelnemende bibliotheekmedewerkers en leerkrachten aan de slag met onderstaande zes titels:
- Een ijsbeer in de sneeuw van Mac Barnett en Shawn Harris (ill.)
- Het boek van Pip van Guido van Genechten
- Het nummer één telboek van Caspar Salmon en Matt Hunt (ill.)
- Kijk nou taart van Jonathan McKee
- Monstermeer van Leo Timmers
- Opruimen doe ik morgen van Merel Eyckerman
Iedereen Leest zorgde bij elk boek voor inspiratiefiches waar de deelnemers enthousiast op reageerden. Ze leerden zo aan de slag gaan met effectieve kenmerken van interactief voorlezen en leerden hoe je zo een interactief voorleesmoment best opbouwt.
Ervaringsuitwisseling
In de loop van het eerste pilootjaar namen de deelnemers ook deel aan twee digitale intervisiemomenten en een digitaal afsluitmoment. Zo konden ze volop ervaringen en tips uitwisselen met elkaar rond hun aanpak, activiteiten met de boeken, het stemmen ...
De deelnemers hielden een verslag bij over hun ervaringen en via een padlet konden ze per boek foto’s, tips en hun voorbereidingen posten.
Verschillende aanpakken
De aanpak van de leesgroepen verschilde van organisatie tot organisatie. Sommige bibs bezorgden al het nodige materiaal aan de scholen zodat de kleuterjuffen en -meesters er zelf mee aan de slag konden. Andere bibs gingen zelf met de boeken aan de slag op de school, nog andere bibs organiseerden een leesgroep voor de kleuters in de vrije tijd in de bib. Eén bib organiseerde zelfs een Leesjury-start-kampje in de kerstvakantie. “We lazen telkens 2 boeken in de voormiddag. Na elke voorleessessie was er een verwerkingsactiviteit. De laatste voormiddag lieten we de kinderen vrij spelen met spelmateriaal dat gelinkt was aan de boeken. Dit onder begeleiding van twee vrijwilligers van de vakantiewerking. Ondertussen kwamen de kinderen één voor één bij mij om hun stem uit te brengen.”
(c) Simon Bequoye / Iedereen Leest
“Dan was ik soms zelfs verbaasd dat ze het eigenlijk veel beter snapten dan ik voorspeld had. Dat vond ik wel leuk. Want als ik zelf de boeken had moeten kiezen, waren er een paar die ik zelf nooit uit de bib zou meegenomen hebben omdat ik gedacht zou hebben ‘dat is niet voor mijn peuters’. Terwijl ze wel heel erg in de smaak vielen bij de peuters.”
Verwachtingen bijstellen
Na afloop van het eerste pilootjaar wilden de deelnemers met veel enthousiasme en toewijding in het volgende pilootjaar duiken.
De grootste meerwaarde van dit piloottraject volgens de meeste leerkrachten was dat ze andere boeken leerden kennen dan die waarmee ze doorgaans aan de slag gaan. Velen van hen grijpen gemakkelijk naar de gekende boeken voor die leeftijdsgroep. Hen leek de selectie aanvankelijk dus best uitdagend. Maar toen ze er eenmaal mee aan de slag gingen, merkten ze dat ze de kleuters soms onderschat hadden. Dankzij Leesjury-start konden ze ervaren dat kleuters ook geïnteresseerd zijn in én enthousiast zijn over andere boeken met een rijkere taal, sterkere verhaalopbouw, uitdagendere illustraties, ...
“Vóór het lezen heb je een idee welk boek ze moeilijk gaan vinden of welk boek wat meer uitleg nodig heeft, maar we mogen de kleuters niet onderschatten. Door interactief voor te lezen, ontdekken we samen het boek.”
“Ik vond het ook wel leuk dat je eens andere materialen gebruikt door die inspiratiefiches. Dikwijls dingen die je niet op voorhand doet voordat je een verhaal vertelt.”
Belang van goede ondersteuning
De deelnemers werden dankzij de inspiratiefiches dus gemotiveerd om in de tekst en illustraties te duiken. Ze waardeerden deze ondersteuning erg. Ze vonden het een goed vertrekpunt, leerden nieuwe materialen en werkvormen kennen en vulden aan met eigen ideeën.
“Voor mij was de grootste drempel dat ik dacht dat ze het boek niet zouden snappen. En hoe moest ik er dan aan beginnen? Maar aan de hand van de fiches lukt het wel om eraan te beginnen.”
“De kleuters waren heel enthousiast over hun belangrijke taak. De diploma’s en wie had gewonnen waren druk gespreksonderwerp.”
Reflecteren en stemmen
De jonge kleuters konden ook al reflecteren over de boeken en vonden het fijn dat ze hun stem mochten uitbrengen.
Toch bleek dit stemproces meteen ook de grootste uitdaging te zijn. Daarom gaat Iedereen Leest hier extra op inzetten tijdens het 2e pilootjaar.
Andere troeven en uitdagingen
De nauwe samenwerking tussen bibliotheek en school werd door de deelnemers ook als een troef ervaren. Doordat de leerkrachten een breder boekenaanbod voor die jonge doelgroep leerden kennen, hadden ze ook meer interesse om naar de bib te komen met hun jonge kleuters. Sommige bibs hebben door dit piloottraject dus ook al meer aanvragen gekregen om klasbezoeken te organiseren voor de kleuters van 2.5 tot 4 jaar.
Voor bibliotheken die een eigen leesgroep in de vrije tijd organiseerden, was het zoeken naar de rol van de ouders nog een uitdaging.
Een aantal leerkrachten vond het tenslotte heel fijn dat nu de ganse school mee kan doen aan de Leesjury en de jongsten niet meer uit de boot vallen!
2e pilootjaar
Voor het 2e pilootjaar gaan we met dezelfde deelnemersgroep aan de slag zodat we na kunnen gaan of de aanpassingen na het eerste pilootjaar effect hebben en ze nog verder kunnen groeien in het interactief voorlezen voor de jongste kleuters.
Daarnaast zijn er een aantal nieuwe scholen en bibliotheken uit het piloottraject 'Boekstart voor kleuters' aan boord gekomen omdat de interesse zo groot bleek te zijn. Verder gaan we dit jaar Leesjury-start ook uittesten in de buitenschoolse opvang.
(c) Simon Bequoye / Iedereen Leest
De titels die dit jaar gelezen, besproken en beoordeeld worden zijn:
- De bril van Beer van Leo Timmers
- Een leuke stomme dag van Marianna Coppo
- Frank en Bert op de fiets van Chris Naylor-Ballesteros
- Heb jij misschien Dinosaurus gezien? van David Barrow
- Hidde huilt van Sara Gimbergsson
- Superbeesje is al onderweg van Guido Van Genechten
We kijken uit naar de bevindingen en nemen alle ervaringen mee naar het derde pilootjaar. Zo sturen we bij waar nodig zodat we bij een positieve evaluatie na 3 pilootjaren Leesjury-start als een volwaardige leeftijdsgroep kunnen toevoegen aan de Leesjury-familie!